Përgjatë historisë, teknologjitë specifike kanë revolucionarizuar mënyrën se si jetojmë, punojmë dhe luajmë. Kjo shpesh ka ndodhur gradualisht, por herë pas here përmes ndryshimeve dramatike, gjithëpërfshirëse në shoqëri. Teknologjia që qëndron pas revolucionit industrial — motori me avull, motori rrotullues dhe motori i pambukut, për shembull — përshpejtuan rritjen ekonomike me një renditje të përmasave, duke krijuar një shpërthim inovacioni që ende kumbon planetin.
Në të kundërt, teknologjitë e tjera kanë pasur ndikime më modeste. Shpikja e energjisë elektrike, udhëtimi i lirë ajror, kompjuteri, e kështu me radhë kanë qenë të gjitha të rëndësishme dhe revolucionare, por rritja ekonomike që ato lejojnë ka qenë gjithmonë e kufizuar nga faktorë të tjerë që penguan llojin e rritjes shpërthyese të revolucionit industrial.
Kjo ngre një pyetje interesante në lidhje me ndikimin e inteligjencës artificiale. Kjo teknologji e re aktualisht po e merr planetin nga stuhia, pa mungesë të zhurmës në lidhje me potencialin e saj për të ndryshuar natyrën e punës. Por a do të çojë ky revolucion në rritje ekonomike shpërthyese apo ndonjë faktor tjetër do të kufizojë ndikimin përfundimtar që mund të ketë AI?
Shkenca e ngushticës
Sot marrim një përgjigje të llojllojshme falë punës së Ege Erdil dhe Tamay Besiroglu, të dy në Epoch, një grup kërkimor i financuar nga Open Philanthropy, duke hetuar dhe parashikuar zhvillimin e AI të avancuar. Ata studiojnë mënyrat se si AI mund të prodhojë rritje shpërthyese dhe gjithashtu mekanizmat që mund ta parandalojnë atë.
“Ne konkludojmë se rritja shpërthyese duket e besueshme me AI të aftë për të zëvendësuar gjerësisht punën njerëzore, por besimi i lartë në këtë pretendim duket aktualisht i pajustifikuar,” thonë ata, duke shtuar se pengesat e mundshme duhet të kuptohen më mirë.
Arsyeja kryesore pse AI mund të çojë në rritje ekonomike shpërthyese është se ajo ndryshon natyrën e punës. Për momentin, rritja ekonomike është e mundur duke riinvestuar dhe përmirësuar në radhë të parë faktorët që çojnë në rritje. Këto përfshijnë tokën, energjinë, fuqinë kompjuterike, aksesin në kapital, punën njerëzore etj.
Aktiviteti ekonomik kërkon të gjithë këta faktorë dhe duke riinvestuar, është gjithmonë e mundur blerja ose rizhvillimi i tokës, ndërtimi i më shumë termocentraleve, rritja e performancës kompjuterike etj. Ekonomistët i quajnë këto burime të grumbullueshme.
Por puna njerëzore është e paakumulueshme sepse është e kufizuar nga faktorë demografikë si lindshmëria dhe emigracioni. Pra, disponueshmëria e punës njerëzore vendos kufizime themelore se sa shpejt mund të ndodhë rritja ekonomike.
Por inteligjenca artificiale e ndryshon këtë llogaritje sapo bëhet e aftë të zëvendësojë punën njerëzore. Në atë pikë, bëhet po aq e lehtë për të dyfishuar ose trefishuar një fuqi punëtore sa është për të dyfishuar ose trefishuar fuqinë llogaritëse ose konsumin e tokës ose të energjisë. Thjesht blini më shumë prej tij, uleni dhe shikoni rritjen shpërthyese që lejon.
Ekonomistët janë të magjepsur nga kjo ide. Por shumë kanë theksuar se mund të ketë faktorë të tjerë që do të parandalojnë rritjen shpërthyese. Pra, Erdil dhe Besiroglu i kanë shqyrtuar këto argumente për të vlerësuar sa gjasa kanë ata të vënë një çelës në punë.
Shumë nga këto argumente, thonë ata, duken shumë të pamundura për të parandaluar rritjen shpërthyese. Një argument është se ka kufizime themelore për rritjen e imponuar nga ligjet e fizikës dhe burimet e kufizuara të planetit tonë. Për shembull, ka kufizime në shpejtësinë me të cilën informacioni mund të rrjedhë nga një vëllim i hapësirës në tjetrin dhe një kufi për sasinë e energjisë që mund të nxjerrim nga mjedisi.
Në përgjigje, Erdil dhe Besiroglu thonë se nuk ka dyshim se këto janë kufij realë dhe të rëndësishëm, por se ne jemi aq larg prej tyre sa nuk mund të përfaqësojnë pengesa të rëndësishme për të ardhmen e parashikueshme.
Për shembull, Dielli aktualisht e larë Tokën me fuqi rreth 1016 W. Por ne aktualisht përdorim dukshëm më pak, afërsisht 1013 W. Pra, kemi tre renditje të madhësisë për të luajtur, së bashku me efikasitetet e shumta që mund të zbatojmë. Qasja në So pushtet nuk ka gjasa të pengojë rritjen ekonomike së shpejti.
Një mundësi tjetër është që njerëzit mund të vendosin se duan mallra të prodhuara nga njeriu dhe kështu të refuzojnë të angazhohen me produkte të AI, duke kufizuar kështu rritjen. Në analizën e tyre, Erdil dhe Besiroglu pranojnë se mund të ketë një preferencë për disa mallra të krijuara nga njeriu, si veprat e artit. Por në pjesën më të madhe, njerëzit nuk do të kenë gjasa të kujdesen nëse çipat kompjuterikë ose telefonat celularë ose makinat janë bërë tërësisht nga makina inteligjente, veçanërisht nëse ato janë dukshëm më të lira.
Por argumentet e tjera janë më të vështira për t’u hedhur poshtë. Njëra është se arritja e performancës ekuivalente me njeriun do të jetë më e ngadaltë se sa pritej dhe se kjo do të kufizojë rritjen që mund të prodhojë. Ky argument sugjeron se disa detyra do të jenë të lehta për t’u automatizuar, por se të tjerat do të jenë shumë më të vështira dhe kërkojnë më shumë investime.
Një shembull është se mund të rezultojë të jetë shumë më e vështirë se sa pritej të ndërtosh robotë me aftësi të ngjashme me njeriun dhe akoma më e vështirë për t’i përfshirë ato në shoqëri në mënyrë të sigurt dhe produktive.
Por edhe nëse do të ishte kështu, ka të ngjarë që problemi të zgjidhet përfundimisht. Pra, ky lloj problemi do të vonojë rritjen shpërthyese në vend që ta parandalojë atë. “Ne presim që nuk ka gjasa që ky kundërshtim të bllokojë rritjen shpërthyese,” thonë Erdil dhe Besiroglu.
Një nga pengesat më të mëdha të mundshme është problemi i përafrimit të sistemeve të AI me pritshmëritë dhe qëllimet njerëzore. Përafrimi i AI është “sfida e drejtimit të sistemeve të inteligjencës artificiale për t’u sjellë sipas qëllimeve të synuara dhe për të shmangur sjelljet e dëmshme të paqëllimshme”.
Është tashmë e qartë se sistemet aktuale të AI vuajnë nga probleme si halucinacionet që kanë nevojë për mbikëqyrje njerëzore për t’u korrigjuar. Probleme të tjera që lidhen me sigurinë mund të shfaqen me robotët e kështu me radhë. Kështu që mbikëqyrja njerëzore mund të kërkohet gjithmonë. Dhe se kjo do të krijojë një pengesë që parandalon rritjen ekonomike shpërthyese.
Erdil dhe Besiroglu theksojnë se një faktor i madh është rëndësia e problemeve që dalin. Sistemet e AI tashmë po bëhen më të mira në shmangien e halucinacioneve dhe kështu mund të jenë në gjendje të kapërcejnë edhe probleme të tjera. Por është e vështirë të vlerësohet se si do të zhvillohen këta faktorë në një afat më të gjatë. “Në përgjithësi, vlerësimi ynë është se ky argument me shumë gjasa nuk do të bllokojë rritjen shpërthyese, por ndikimi i tij nuk mund të përjashtohet”, thonë ata.
Rebusi i Krijuesit të Ligjit
Ndoshta faktori më i rëndësishëm që mund të parandalojë rritjen shpërthyese është rregullimi. Politikëbërësit në mbarë botën janë aktualisht në garë për të nxjerrë ligje për të parandaluar përdorimin e inteligjencës artificiale nga aktorë keqdashës dhe për të mbrojtur konsumatorët. Por rregullimi mund të përdoret gjithashtu për të mbrojtur vendet e punës dhe për të garantuar punësimin për njerëzit.
Rregullorja mund të kufizojë gjithashtu materialin që sistemet e AI mund të përdorin për trajnime, për shembull, duke parandaluar sistemet e AI duke përdorur tekst ose imazhe të përgatitura në mënyrë profesionale, pa kompensim të konsiderueshëm për pronarët dhe duke reduktuar kështu nxitjen për të investuar në sistemet e AI. Rregullorja mund të kufizojë përdorimin e AI në aktivitete specifike si në sallat e gjyqit dhe mjediset mjekësore ose të parandalojë eksportimin e teknologjisë për të parandaluar konkurrencën.
Studiuesit shikojnë historinë për të parë se si rregullimi ka ndikuar në përhapjen e teknologjive të mëparshme. Ata theksojnë se shumica e teknologjisë për Revolucionin Industrial u zhvillua në Angli në shekujt 18 dhe 19.
“Ndërsa Anglia u përpoq të parandalonte përhapjen e disa teknologjive kyçe të Revolucionit Industrial duke ndaluar emigrimin e punëtorëve të kualifikuar dhe eksportin e makinerive, këto politika proteksioniste rezultuan kryesisht joefektive,” thonë Erdil dhe Besiroglu. Megjithatë, ata arrijnë në përfundimin se rregullimi ka deri në 1 në 3 shanse për të parandaluar rritjen ekonomike shpërthyese.
Duke pasur parasysh të gjitha këto probleme të mundshme, autorët thonë se shanset e rritjes së eksplozivëve të mundësuar nga AI deri në fund të shekullit nuk janë një përfundim i paramenduar në asnjë mënyrë, por janë po aq të mundshme sa edhe jo. Dhe ata thonë se mund të fillojë së shpejti nëse përparimi në AI vazhdon me ritmin e tij aktual.
Kjo është një punë interesante me implikime të thella. Nëse analiza rezulton gjerësisht e saktë, rëndësia e drejtimit të kësaj force ekonomike drejt rritjes së lulëzimit njerëzor nuk mund të mbivlerësohet, veçanërisht duke pasur parasysh se rezultati është shumë i ndjeshëm ndaj zgjedhjeve që bëjmë tani dhe në vitet në vijim. Politikëbërësit marrin parasysh.
Ref: Rritja shpërthyese nga automatizimi i AI: Një përmbledhje e argumenteve: arxiv.org/abs/2309.11690
