Në përqafimin e ngrirë të Luleå, ku drita e ditës zvogëlohet në vetëm orë, duke u zhytur në ujin e akullt të detit bëhet ritual. Për Katariina Ylipertula, një zhytje para punës është më shumë se sa të përballosh të ftohtin – është një emocion gjallërues. “Është si një nxitim lumturie më pas,” thotë ajo, duke rrëfyer notet e saj dimërore, një zakon i adoptuar në mes të muajve të errët.
Ngrijë vetmia
Ndërsa ka shumë aktivitete dimërore si noti në akull, ski, ose duke shëtitur nëpër shtigje të ngrira për të mbështetur shumë gjatë sezonit të ftohtë, problemi i vetmisë vazhdon. Pontus Wikström, kryetar i grupit të banjës dimërore Kallis Luleå, thekson rëndësinë e një ‘përshëndetje’ të thjeshtë: “Kjo do të thotë njerëz që takohen me njëri-tjetrin, nuk e njohin njëri-tjetrin, bëhen pak më të lumtur”.
Duke i thënë ‘përshëndetje’ lumturisë
Shkruani “Säg hej! (përshëndetje!)” fushatë, një fener ngrohtësie në të ftohtin e qytetit. Kjo nismë i shtyn banorët drejt ndërveprimeve shoqërore kuptimplote, duke mbrojtur një qytet më miqësor përmes gjesteve të vogla por me ndikim. Siç vë në dukje Åsa Koski nga komuna e Luleå, “Të përshëndesesh nga të huajt i bën njerëzit të ndihen më të parë dhe pak më shumë sikur i përkisni”.
Statistika rrëqethëse dhe synime të ngrohta
Statistikat zbulojnë natyrën e përhapur të vetminë, veçanërisht në mesin e të rinjve, duke nxitur ndërgjegjësimin në një vend të vetëdijshëm për këtë fatkeqësi shoqërore. Micael Dahlen nga Shkolla e Ekonomisë e Stokholmit nënvizon, “Vetmia dhe izolimi janë probleme të mëdha në çdo kohë të vitit pothuajse kudo në botë tani”.
Megjithatë, mes kësaj shtytjeje për miqësi, evolucioni i qytetit sjell rezervë dhe hapje. Mee Young Yim, një amerikan i cili u transferua në Luleå më shumë se dy dekada më parë, vëren se edhe pse njerëzit në qytet janë “kryesisht miqësorë”, ata nuk duken të jenë në fillim. “Të gjithë janë pak të rezervuar, por nëse pyet, atëherë njerëzit do të të ndihmojnë.”
Me përhapjen e pandemisë, u shfaq një vëzhgim ironik: suedezët, të njohur për rezervën e tyre, dukeshin mjaft të përgatitur për distancimin shoqëror. Gazetarja Lisa Bjurwald vuri në dukje këtë në një mënyrë satirike, duke cituar predikimin e suedezëve për një “të ashtuquajtur distancë ndërpersonale jashtëzakonisht të gjerë”. Ky standard, i vendosur në jetën e përditshme – nga lundrimi nëpër korridoret e supermarketeve deri te pritjet në stacionet e autobusëve – dukej pothuajse si një skenar shoqëror, i respektuar me besnikëri.
Pandemia, natyrisht, e përkeqësoi këtë tjetërsim shoqëror, duke reflektuar përshëndetje të reduktuara dhe shqetësim të shtuar. Seyed Mohsen Hashemi, student, vëzhgon ndërrimin: “Para Covid-it ishte 50-50: disa njerëz i thanë përshëndetje njëri-tjetrit. Por pas Covid njerëzit janë bërë më të frikësuar për të pasur kontakt me të huajt.”
Kapërcimi i dallimeve kulturore
Hashemi, me rrënjë në Lindjen e Mesme, lundron variancat kulturore: “Unë vij nga Lindja e Mesme dhe njerëzit i përshëndetën njëri-tjetrit. Është e pasjellshme të mos i thuash përshëndetje njëri-tjetrit. Por këtu, nëse u përshëndetni të huajve, ata do të thonë: ‘Ai është i dehur’.
Për individë si Hashemi, mbijetesa e dimrit përfshin më shumë sesa gjeste sociale. Vitamina D, hobi dhe disa drita të bardha të instaluara në shtëpi krijojnë xhepa ngrohtësie. Ronja Melin, një ilustrues, thekson “Säg hej!” rëndësia e fushatës: “Ju jetoni shumë në flluskën tuaj. Të vëresh njerëzit është gjithmonë e rëndësishme.”
Në Luleå, ku mbizotëron errësira, një ‘përshëndetje’ e thjeshtë bëhet shenjë përkatësie. ‘Säg hej!’ fushata, si një dridhje drite, kërkon të shkrijë të ftohtin e izolimit dhe lidhjet nxitëse. Luleå përkrah komunitetin dhe marrëdhëniet njerëzore me një gjest të thjeshtë, një ‘përshëndetje’, duke ofruar ngrohtësi për të shkrirë ngrirjen e dimrit.
